Tunnelvisie: De Babinrub Tunnels

Op een zonnige dag tijdens mijn eerste bezoek aan het Isonzofront stond een dagtrip naar Gorizia op de agenda. Na een vroeg ontbijt in Tolmin reden we op maandagmorgen naar deze voormalig Oostenrijkse stad, toen nog Görz geheten. De weg van Tolmin naar Gorizia loopt grotendeels langs de Isonzo en door de ochtendspits -althans het totale ontbreken daarvan- was het genieten van het landschap en de zon.

Na een klein uurtje naderden we de omgeving van Gorizia. In het dal waarin we rijden stroomt de Isonzo langzaam aan onze rechterkant naar de Adriatische Zee. Het is er ontzettend vredig en het is moeilijk voor te stellen dat honderd jaar geleden de Italiaanse soldaten op de heuvel aan onze rechterkant lagen. Links van de weg ligt de de heuvel waar de Oostenrijkse eenheden zich tegenover de Italianen hadden verschanst.

Aan de rechterkant verschijnt, een aantal meters boven de oever, een oud bouwwerk dat tegen de de “Italiaanse” heuvel is opgebouwd. Het lijkt een soort galerij te zijn. De stenen en de bouwstijl doen suggereren dat deze galerij ook al bij het uitbreken van de oorlog bestond.

De galerij blijkt de Babinrub tunnel te zijn en was onderdeel van de spoorlijn van Klagenfurt naar Triest. Het diende ter bescherming tegen vallend gesteente en andere ongemakken die vanaf de heuvel op de spoorlijn terecht konden komen. Voor de Italianen was het een welkome schuilplaats tegen de Oostenrijkers die op de tegenoverliggende helling lagen. En door de portalen in de galerij konden zij ook nog eens de Oostenrijkers goed onder vuur nemen. Dit tot grote ergernis van de Oostenrijkers, die nauwelijks beschutting hadden.

Een Oostenrijks officier kwam met een eenvoudig plan om van deze ergernis af te komen. In een veilige tunnel in de buurt van Görz hadden zij PanzerzugII staan: een gepantserde trein. Wat als zij deze trein nou eens zouden inzetten om de tunnel schoon te vegen? Laat die trein er al schietend doorheen rijden en de Italianen zouden zo uit de tunnel worden verdreven. Het plan werd in eerste instantie enthousiast ontvangen, meer het bleek een simpele voorstelling van zaken te zijn. Na een verkenning werd duidelijk dat de spoorlijn op diverse plaatsen beschadigd was en dat de Italianen op diverse plaatsen versperringen hadden aangebracht. Hoewel de Oostenrijkse legerleiding nu iets minder enthousiast werd, drukte een stafchef het plan toch door. Zij het dat er enkele aanpassingen op het plan werden doorgevoerd. Enkele beschadigingen van de spoorlijn die voor de Oostenrijkers makkelijk bereikbaar waren, werden in een aantal nachten gerepareerd. De reparaties werden gecamoufleerd om zo de Italianen niet te waarschuwen. Daarnaast werd de trein uitgerust met een reparatiewagen, zodat de schade verderop aan het spoort ter plekke gerepareerd kon worden. En door de reparatiewagen vooraan het treinstelsel te koppelen, konden zo ook mijnen uitgeschakeld worden.

Op de avond van 11 september 1915 begon de trein aan zijn opdracht. De gepantserde treinstellen bewapend met snelvuurkanonnen en mitrailleurs, en met een bemanning van soldaten en spoorwegarbeiders die de reparatiegroep vormden. Via de spoorbrug over de Isonzo bij Solkan -niet te missen als je daar in de buurt van Solkan bent- reed de trein langzaam richting de tunnels. Na zo’n drie kilometer kwam de trein in het niemandsland. Extra Oostenrijkse troepen lagen klaar ter ondersteuning (en om de aftocht te dekken, zodra de klus was geklaard). Om de haverklap kwam de trein tot stilstand, omdat er steeds delen van de spoorlijn moesten worden gerepareerd. Gelukkig voor de bemanning maakte de rivier het nodige lawaai, zodat de Italianen niet meteen werden gealarmeerd over het naderende onheil. Omstreeks 4:30 stond de trein in de nabijheid van de tunnel en werd de trein door de Italianen ontdekt. Deze draaiden het geschut richting de trein en begonnen deze onder vuur nemen. De trein kon niet verder, maar het geschut op de trein was wel in staat om het vuur te beantwoorden. De Oostenrijkse gevechtseenheden sprongen uit de trein en, geholpen door de Oostenrijkse eenheden die vanaf de tegenoverliggende heuvel ook de tunnel onder vuur namen, werden de Italianen uit de tunnel verjaagd.

Maar zoals zo vaak gebeurde aan de diverse fronten in de Grote Oorlog is het consolideren van een veroverd doel een lastige opgave. Zodra het licht werd kregen steeds meer Italiaanse geschutbatterijen de trein en de Oostenrijkse soldaten bij de tunnel in het vizier. De situatie was niet houdbaar en moest de trein zich langzaam terugtrekken. Uiteindelijk was de aanval niet meer dan een hele kleine speldenprik richting de Italianen. Voor de Oostenrijkse troepen aan de overkant van de tunnel was de actie vooral een kleine boost van het moraal. De Oostenrijkse commandant die de leiding gaf aan de aanval kreeg een kleine onderscheiding voor zijn actie.

En de Italianen? De Italianen zaten al snel weer in de tunnel. En die namen het zekere voor het onzekere en bliezen de spoorbrug bij Solkan op om een herhaling te voorkomen.

 

M. Witte

De reisadviseur van de Isonzo